Dowody z dziedziny anatomii i morfologii
anatomia i morfologia – rozpatrywanie i porównawcze zestawienie odpowiadających sobie narządów lub układów w różnych grupach zwierzęcych, celem wykazania podobieństw lub pokrewieństw.
Narządy homologiczne – narządy, które mają wspólny plan budowy (pochodzenie), ale w wyniku spełnianych funkcji mogą się te narządy od siebie bardzo różnić.
kopyto konia,
ręka człowieka,
płetwa wieloryba,
skrzydła ptaka,
noga konia,
płetwa wieloryba,
ręka człowieka – wszędzie są te same kości, ale kończyny te spełniają różne funkcje.
mózgi kręgowców, pokrycie ciała kręgowców – to też narządy homologiczne
Cechy analogiczne – mają różne pochodzenie, ale w wyniku funkcji, które spełniają bardzo się od siebie upodobniły.
skrzydło ptaka i skrzydło owada – oba służą do latania,
oko ośmiornicy z okiem kręgowca
korzenie u organowców i chwytniki u mszaków – utrzymują roślinę w podłożu, pobierają wodę, ale budowa i pochodzenie jest różne.
Występowanie organów zanikających – występowanie narządu, który w jednej grupie jest niezbędny do życia a w drugiej niepotrzebny.( u człowieka, kość ogonowa, ząb mądrości, wyrostek robaczkowy, który u gryzoni jest niezbędny do życia, metameria mięśni brzucha, mięśnie twarzy poruszające uszami)
Narządy szczątkowe u człowieka:
owłosienie ciała ( na klatce piersiowej u mężczyzn),
wyrostek robaczkowy,
zęby mleczne,
budowa mięśni brzusznych,
mięśnie przewodzące i odwodzące,
paluch stopy,
chwytność stopy u niemowlaka
Atawizm – organ lub narząd niegdyś niezbędny, a teraz nie potrzebny do życia…
Atawizmy u człowieka:
owłosienie lamugo płodu
ogon; nawet do 25 cm długości
pazury zamiast paznokci
dodatkowa para sutek
silnie wyrastający kieł
Dowody z dziedziny fizjologii i biochemii
· wszystkie organizmy mają te same kwasy nukleinowe.
wszystkie organizmy przechodzą tą samą mitozę.
wszystkie organizmy przechodzą ten sam cykl Krebsa.
uniwersalizm kodu genetycznego.
te same enzymy katalizujące.
wszystkie żywe organizmy zbudowane są tych samych pierwiastków, oprócz glinu, są to : węgiel, wodór, tlen, azot, fosfor, siarka,
– nieorganiczne : woda
– organiczne : białka, cukry, tłuszcze, udział procentowy tych związków i wody jest podobny u wszystkich organizmów
skład płynów ustrojowych zwierząt jest podobny do składu wody morskiej
budowa i funkcja wielu enzymów są podobne
podobna budowa chlorofilu
podobna jest struktura białek ( np. insulina ) – wykorzystano to w medycynie
podoba jest budowa hormonów, choć pełnią one inną funkcję : prolaktyna u ssaków, ptaków, gadów
obecność czynników RH+, RH- – u małp i ludzi
anty perny grupowe krwi, czyli A, B, 0
mitochondria u wszystkich eucariota są podobnie zbudowane i pełnią taką samą czynność
kwasy nukleinowe – zbudowane z takich samych nukleotydów, wszędzie obowiązuje kod trójkowy i wzór semikonserwatywnej replikacji DNA
mitoza u wszystkich eucariota przebiega tak samo
Dowody z dziedziny embriologii
Embriologia dostarcza nam dowodów na wspólne pochodzenie organizmów poprzez porównanie zarodków. Wszystkie kręgowce we wczesnym stadium rozwoju embrionalnego są bardzo do siebie podobne, praktycznie nierozróżnialne.
Rozwój ontogenezy w pewnych swoich etapach jest powtórzeniem rozwoju rodowego, czyli filogenezy, ale w bardzo dużym skrócie. (dowiedziono już, iż ta teoria nie jest prawdziwa)
W bardzo wczesnym stadium embrion ludzki posiada cechy rybie, są to łuki skrzelowe, z których wykształca się później puszka krtani, gruczoł tarczycy i elementy nagłośni.
Heckl pogrupował cechy u zarodków na poligenetyczne i cenogenetyczne.
Cecha piligenetyczna – powtarza się u ludzkich zarodków a są cechami dorosłych przodków.
Cecha cenogenetyczna – cechy swoiste zarodków, są związane z różnymi etapami życia i zależą od warunków. Pojawienie się u zarodków błon płodowych gady posiadają tę cechę (przodek tego nie posiadł) e
WNIOSEK:
Każda ontogeneza jest wypadkową tych dwóch cech.
SIEWIERCEW (1866- 1936) ROSJA:
Ogłosił on teorię filembriogenezy.
Zmiana zachodząca we wczesnym stadium zarodkowym – archalaksa. Już we wczesnym stadium zarodkowym, węże mają bardzo dużo kręgów (gady mają zazwyczaj mało kręgów). Jest to cecha swoista węży.
Zmiana zachodząca w stadium środkowym – dewiacja (odchył od normy). Odchylenie liniowości rozwoju zarodka – następuje odchył. U gadów w stadium środkowym pojawiają się łuski, które potem częściowo zanikają.
Zakłócenie końcowego stadium zarodkowego – anabolia. U ryby BELONA, szczęka w końcowym stadium zarodkowym wydłuża się. W stadium larwalnym górna szczęka też się wydłuża, w efekcie osobnik dorosły ma sztyletowaty pysk.
Wszystkie organizmy w stadium brustkowania i gastrulacji są takie same.
W wczesnym rozwoju zarodkowym kręgowców w wyniku bruzdkowania powstaje morula, w wyniku dalszego podziału tworzy się blastula zbudowana z jednej warstwy komórek otaczających przestrzeń wypełniając płynem tzw. blastocelem.
gastrulacja – tworzenie się listków zarodkowych, czyli ektodermy, endodermy i mezodermy u wszystkich kręgowców przebiega tak samo.
Dowody z dziedziny ekologii i biogeografii
Dowody przystosowania względem położenia geograficznego:
zasiedlenie Australii przez ssaki bezłożyskowce
jeleniowate, wielbłądowate, niedźwiedziowate występują w Afryce, Eurazji i Ameryce
żółwie na wyspach Galapago są to formy reliktowe, prawie się nie zmieniły
skrzypłacz (ryba) jego larwa jest identyczna z larwą wymarłych już trylobitów
ryby dwudyszne i trzonopłetwna latimura jest jajożyworodna
miłorzęb japoński od 400 mln lat się nie zmienił,
drzewo samicze i samcze
brzoza karłowata,
wierzba
foka obrączkowana
Dowody z dziedziny genetyki
Czynniki ewolucji
mutacja – jest to podstawowy czynnik ewolucji. Tylko niektóre mutacje się utrwalają.
dobór naturalny – różnica w przeżywalności i zdolności do wydawania potomstwa, miedzy osobnikami, które różnią się od siebie jakimiś cechami. Kierunkowy, Stabilizujący, Różnicujący – polega na eliminowaniu cech średnich, prowadzi do pojawienia się dwóch populacji.
Izolacja – działa czynnik, który uniemożliwia swobodne krzyżowanie się w jednej populacji, np. odległość dla dżdżownicy.
dryf genetyczny – polega na losowych zmianach, częstości występowania genów w populacji czyli na losowym łączeniu się gamet, które wyizolowane z dużej grupy.
mieszanie na zasadzie przypadku niewielkiej puli genowej.
Mechanizmy ewolucji
· specjacja – główny gatunek przetrwał w prawie niezmienionej formie, ale po drodze dał początek innemu gatunkowi
· ewolucja filetyczna – polega na tym, że w drodze ewolucji z jednego gatunku, tworzy się inny.
· izolacja reprodukcyjna – jest to bariera, która istniej pomiędzy gatunkami, nie pozwala ona na przepływ genów od gatunku do gatunku.
· izolacja prezgotyczna – przed wytworzeniem zygoty.
o ekologiczna – osobniki zajmują różne misze ekologiczne i nie mają szans spotkania się.
o etologiczna – samica gatunku X nie wykazuje zainteresowania samcem gatunku Y. – mechaniczną – nawet jakby chciali, to nie mogą, bo mają inny okres rui.
o czasową – narządy kopulacyjne nie pasują do siebie.
o izolacja postzygotyczna – Wszystkie mieszańce poza gatunkowe, albo zygota obumiera, albo jak już młode przyjdzie na świat, to będzie bezpłodne.
Bibliografia:
· „Biologia dla techników"
· Wikipedia
· publikacje prof. Ewy Adamczuk
· Multimedialna Encyklopedia Biologiczna, wyd. PWN
Oto zgłoszona niedawno propozycja zmian:
Witam
dostrzegłem kilka nieścisłości w dwóch sformułowaniach:
wszystkie organizmy przechodzą tą samą mitozę.
wszystkie organizmy przechodzą ten sam cykl Krebsa
A) Nie wszystkie organizmy przechodzą mitozę, np. prokariota dzielą się amitotycznie. Poprawne sformułowanie powinno brzmieć: "przebieg mitozy jest podobny u wszystkich eukariontów"
B) Organizmy nie przechodzą cyklu Krebsa. Jest to cykliczny ciąg przemian biochemicznych zachodzących w mitochondrium lub cytoplazmie. Cykl ten jest charakterystyczny tylko dla aerobów czyli organizmów oddychających tlenowo. Poprawne sformułowanie to wg. mnie: "identyczny cykl Krebsa w końcowym etapie oddychania tlenowego aerobów"
Proszę o wzięcie pod uwagę moich sugestii 🙂
pozdrawiam
Paweł
